Biografie over oud Rivierenbuurtbewoonster Nola Hatterman
Nola - portret van een eigenzinnig kunstenares

Nola Hatterman (1899-1984) was actrice en schilderes. Ze specialiseerde zich in portretten van 'negers' en vertrok in 1953 naar Suriname om daar een kunstopleiding op te zetten.
Haar man Maurits (Maup voor vrienden) de Vries (1885-1946) was acteur, regisseur (oa van De Jantjes) en schrijver van oa het boek De man zonder moraal.
In 1929 woonde het stel samen in de Vechtstraat 82. In 1931 trouwden ze.
In 1936 verhuisde Maup naar de Biesboschstraat 19. En voordat hij onderdook in de Tweede Wereldoorlog - hij was Joods - woonde hij in de Molenbeekstraat 37.
In 1936 waren Nola en Maup al niet meer samen. Waar zij toen woonde is niet helemaal duidelijk. In 1940 - het begin van de oorlog - scheidden ze officieel van elkaar. Nola was toen inmiddels verhuisd naar het centrum van Amsterdam.

De crisisjaren, getrouwd met een Joodse man

(**) Toen Nola Maup ontmoette, was ze een jonge actrice. Hij een rijpere man, misschien wel op het toppunt van zijn roem als regisseur van De Jantjes. Charmant, onderhoudend en gevat. Terwijl Maup de vijftig naderde, zijn bewegingen trager en zijn haren dunner en witter werden, was Nola nog steeds een mooie vrouw met een weelderige boezem, een slanke taille en felrood gestifte mond. Vrolijk. Vitaal. Midden in een gesprek kon ze plotseling opspringen om uit de kast het boek te halen waar ze al pratende ineens aan moest denken. ‘Slaapt die vrouw wel eens’, vroegen vrienden en kennissen zich af.
Het huwelijk tussen Maup en Nola was nauwelijks aan een vijfjarig jubileum toe, of het had zijn langste tijd gehad. Aan een goede vriendin vertelde Nola in een terugblik op haar leven hoezeer het huwelijk met hem haar op den duur benauwde.
Omdat ze hem niet wilde kwetsen, pakte ze op een goede dag haar koffers en schreef de man met wie ze ruim tien jaar van haar leven had gedeeld, een lange, lange brief, waarin ze uitlegde waarom ze vertrok. (**)

(**) Voorjaar 1941 was ze nog present op tentoonstellingen van De Onafhankelijken en Sint Lucas, maar op de najaarstentoonstellingen van 1941 ontbrak ze. Het zou niet lang meer hebben geduurd of Blueszangeres en Surinaamsche volksdans - dansende negers waarmee ze dat voorjaar nog geëxposeerd had, waren als entartet bestempeld. Ironisch genoeg kocht het door de Duitsers ingestelde Departement van Volksvoorlichting en Kunsten vijf maanden vóór de instelling van de Kultuurkamer uitgerekend Nola’s Surinaamsche volksdans
- dansende negers aan. De nsb’er Goedewaagen moet verstrooid zijn handtekening hebben gezet onder de aankoop van 96 kunstwerken, waaronder de litho van Nola. Misschien was alleen het woordje ‘volksdans’ hem bijgebleven? Sinds 31 oktober 1940 was de ‘duivelse’ jazz- en dansmuziek verboden.
De situatie werd grimmiger. Sinds de zomer van 1942 werden Joden uit hun huizen of van de straat geplukt en op transport naar Duitsland gezet. Op straat waren ze herkenbaar aan de gele, stoffen Jodensterren. Vanaf mei 1942 moesten die volgens voorschrift links op de bovenkleding gedragen worden. Vier cent per stuk kostten de sterren. Ook Maup schafte ze aan.
Een paar maanden na het uitbreken van de oorlog, op 4 september 1940, waren Nola en Maup gescheiden. De huwelijksontbinding was vooral een formele aangelegenheid. Nola was allang niet meer samen met Maup. In 1938 was ze bij Arie ingetrokken, die op de Prinsengracht nummer 794 I woonde; zijn huis bevond zich op loopafstand van haar atelier in de Falckstraat.
Maup had ondertussen troost gezocht bij Cornelia - Cor voor vrienden - Krienen.
Cor woonde, net als Maup, in de Rivierenbuurt. Ze kenden elkaar vermoedelijk uit de tijd dat Cor pension hield in Den Haag. Veel acteurs huurden er een kamer als ze op tournee waren. Om in haar onderhoud te voorzien, runde ze ook in Amsterdam een pension. Maup kwam vaak op visite. Dikwijls bracht hij zijn wasgoed mee.
Cor gaf het fris gewassen, met liefde gevouwen en gestreken aan hem terug. De jongste kinderen van Cor, Lydia en Frank, waren zeer gesteld op Maup. Toen het te gevaarlijk werd, hielpen Cor, Frank, Lydia en Lydia’s echtgenoot, de fotograaf Cas Oorthuys, hem aan een onderduikadres. Vanaf 30 december 1942 was Maup onvindbaar in het bevolkingsregister. Vow stond er achter zijn naam: Vertrokken Onbekend Waarheen. Hij was ondergebracht in een koetshuis op een landgoed in Loenersloot, waar hij door moest gaan voor de - afwezige - echtgenoot van Cor: Charles Krienen. Maup genoot onder de dorpelingen méér aanzien
dan ooit; Charles was een gerenommeerd schrijver. Enige jaren geleden had Cor hem echter vanwege zijn mateloze drankzucht de deur uitgezet. (**)