STADSIDIOOM
door Hans Illy
Kom’u uit Amsterdam ?
Een stadgenoot kun je dadelijk herkennen aan de manier
waarop hij of zij de naam van een straat of laan uitspreekt.
Dan gaat het met name over de gebruikte klemtoon.
Een echte Hagenaar spreekt van de Van Alkemadelaan,
maar over de Beeklaan.
Een Rotterdammer zal nooit spreken over de Coolsingel
(wat logisch zou zijn) maar over de Coolsingel.
Maar wél over de Westersingel. En over de Hoogstraat.
Iemand die vraagt naar de Hoogstraat, wat voor
de hand ligt, valt in Rotterdam onmiddellijk door de mand.
‘’Weer zo’n verdwaalde provinciaal, waarschijnlijk uit
020.’’
In Amsterdam zijn we trouwens geen haar beter.
Waarom de klemtoon bij Damrak op de eerste
lettergreep valt en bij Rokin op de tweede, is
onduidelijk. Iemand die het heeft over het Rokin,
hoort hier duidelijk niet thuis.
Maar er zijn meer vreemde klemtonen: Amstelstraat
versus Amsteldijk.
Waterlooplein, maar Valeriusplein.
Weesperstraat en Herenstraat.
Herengracht en Rozengracht.
Merkwaardigerwijs spreken wij wel van de Vijzelstraat,
maar ook van de Vijzelgracht. Scheelt 1 halte!
En dan de Stadhouderskade versus de
Hobbemakade. Hoort u het verschil ?
Als iemand het heeft over de Hobbemakade, is
die óf niet goed wijs, óf komt niet uit Amsterdam. (hetgeen
voor sommigen trouwens min of meer op hetzelfde neerkomt).
Wij adviseren de gemeente als volgt duidelijkheid te
verschaffen:
En de borden af
en toe schoonmaken!
Wij nodigen de lezers graag uit met nog meer voorbeelden te
komen.
Hans Illy - maart 2011
E-mail: piep@planet.nl
Eerder gepubliceerd in de
Wijkkrant Vondelpark- Concertgebouwbuurt.
REACTIE:
Sinds jaren
getrouwd met een Amsterdamse val ik als geboren Brabander
van tijd tot tijd nog steeds door de mand wanneer het gaat
over de uitspraak van, meer specifiek het leggen van de
juiste klemtoon op Amsterdamse straatnamen.
De keuze van de Amsterdammer voor de plaats van de klemtoon
is niet invoelbaar omdat iedere logica zoek lijkt.
Ik geef 2 rijtjes straatnamen ter illustratie, waarbij ik
een afwijkende klemtoon aangeef door het beklemtoonde
woorddeel met hoofdletters te typen:
PrinsenGRACHT - Rijnstraat
KalfjesLAAN - Van Wou(straat)
RaamPLEIN - Ferdinand Bol(straat)
AmstelveenseWEG - AMsterdamsestraatweg (in Utrecht)
ZeeDIJK - ZEEdijk (o.a. in Utrecht)
UtrechtseSTRAAT.
Het merendeel van de straatnamen krijgt van de Amsterdammer
eenzelfde accent als van de "normale"NL-ander.
Wie kent nog meer voorbeelden?
Jos Eijkman
|