IN MEMORIAM TONNY VAN RENTERGHEM
De man achter de plaquette op de Berlagebrug
door: Pauline Wesselink

Op 19 juli 2009 overleed in zijn woonplaats Sequim in de Verenigde Staten de Nederlandse schrijver en verzetsstrijder Tonny van Renterghem. Tonny, op 28 juni 1919 in Amsterdam Zuid geboren, was de zoon van de bekende tandarts en internationale voetbalster Antoine van Renterghem en de zeer sportieve half Belgische, half Franse generaalsdochter Marguerite Warnant.

TONNY VAN RENTERGHEM 1919 - 2009
Foto: Susanne Severeid

Tonny begon zijn HBS-opleiding aan het Amsterdams Lyceum en deed eindexamen op het Hervormd Lyceum. Daarna koos hij voor de SROC - School Reserve Officieren der Cavalerie in Amersfoort. In de meidagen van 1940 voerde hij als commandant zijn peloton van het eerste Regiment Huzaren Motorrijder aan in de strijd tegen Duitse parachutisten in de regio Den Haag. Dat Nederland moest capituleren, had hij niet verwacht, aangezien de huzaren heldhaftig hebben gevochten en veel vijandelijke soldaten wisten uit te schakelen. Na de bezetting trad hij vrijwel direct toe tot de verzetsgroep de Ordedienst. Aan het eind van de oorlog was hij chef-staf van de Ordedienst/Binnenlandse Strijdkrachten Amsterdam Zuid en commandant Stormgroep Amsterdam Nieuw Zuid. Het was tekenend voor Tonny dat als iets hem niet zinde, hij zich verzette. Dat deed hij daarna ook tegen de koloniale overheersing van Indonesië door Nederland.

Verzetsman van Renterghem met stengun
Foto: Beeldbank Nationaal Archief

Zijn geweer en pistool verruilde hij voor de camera. Met Fritz Kahlenberg had hij in 1944 de fotogroep de Ondergedoken Camera opgericht waarmee een netwerk van vakkundige fotografen het oorlogsleed zichtbaar maakte. Na de oorlog maakte Tonny zijn entree in de filmwereld van Hollywood met zijn adviseurschap voor regisseur George Stevens Sr. voor diens film The Diary of Anne Frank. Hij zou bijna zijn hele verdere leven in de VS doorbrengen. Behalve tussen 1990 en 2000, toen woonden Tonny en zijn veel jongere Amerikaanse vrouw, schrijfster Susanne Severeid in Zandvoort.

Terwijl Susanne o.a. als actrice werkte, zorgde Tonny voor hun zoon Pablo en onderzocht hij de achtergronden van onze decemberfeestdagen. Hij schreef er een boek over: When Santa was a Shaman – The Ancient Origins of Santa Claus and The Christmas Tree, dat ook in het Nederlands uitkwam: Het geheim van Sinterklaas en de Kerstman. Hij wilde ook iets rechtzetten. Het waren niet de Canadezen die als eersten Amsterdam binnentrokken, maar de Britten. Hij was er zelf bij geweest op 7 mei 1945 op de Berlagebrug, hij reed mee op het eerste pantservoertuig van de geallieerden dat Amsterdam binnenkwam, met het 49e Britse verkenningsregiment de Polar Bears, die hij namens zijn commandant verwelkomde en de stad inleidde. Dankzij Tonny’s inspanningen is in 1995 een nieuwe tekst gekomen op de plaquette op de Berlagebrug:

plaquette op de Berlagebrug
foto: Jos Wiersema

DE EERSTE GEALLIEERDE BEVRIJDERS DIE OP 7 MEI 1945 OVER DEZE BRUG AMSTERDAM BINNENTROKKEN, BEHOORDEN TOT HET BRITSE 49 ste WR RECONNAISSANCE REGIMENT. Op 8 MEI 1945 GEVOLGD DOOR DE CANADESE HOOFDMACHT.

Pauline Wesselink (weblog)

Link: Website van Susanne Severeid (de vrouw van Tonny van Renterghem)