Straatmeubilair . . . .

 

Amsterdamse School (1915-1940) straatmeubilair

Brandmelder, kabelkast en girobus
Bron: Bureau Monumenten en Archeologie

Aan het begin van de jaren ‘20 realiseerde de Dienst Publieke Werken een grote hoeveelheid openbare voorzieningen en stadsmeubilair, zowel in de binnenstad als in de nieuwe wijken. Vooral in de Spaarndammerbuurt zijn nog veel overblijfselen van het straatmeubilair in Amsterdamse School-stijl.

Bron: Bureau Monumenten en Archeologie
Brandmelder, Spaarndammer- plantsoen (P.L. Marnette)
Bron: Bureau Monumenten en Archeologie
Kabelkast (P.L. Marnette)
Bron: Bureau Monumenten en Archeologie
Gemeente Girobus (P.L. Marnette)
Bron: Bureau Monumenten en Archeologie
Gemeente girobus, Zaanstraat (Kurvers)

De eerste girobus werd in 1918 door P.L. Marnette ontworpen. Het was een vrijstaande, cilindervormige bus, met verticale groeven (zogenaamde “cannelures”). Op het deksel stonden de woorden “Gemeentelijk Girokantoor”, met daaronder het stadswapen van de stad. Door de enorme stadsuitbreiding die Amsterdam in deze jaren doormaakte ontstond al snel behoefte aan meer girobussen. Het model uit 1918 van Marnette werd vervangen door kleinere exemplaren.
In 1919 trok de Dienst Publieke Werken, die ook verantwoordelijk was voor de plaatsing van de bussen, de architect A. Kurvers aan. In 1926 kreeg hij de opdracht om een nieuwe girobus te realiseren. Deze bus kreeg een helmvorm en is gemaakt van gietijzer. De woorden “Gemeente Giro” werden in een strak lettertype op de bus aangebracht. Een voorbeeld van zo’n girobus staat nog steeds in de Zaanstraat.

Urinoir

De ijzeren krul is een bekende openbare plasgelegenheid; een ontwerp uit 1880 dat nog steeds toepassing vindt. Uniek is daarom het urinoir in Amsterdamse School-stijl op de Oudezijds Voorburgwal t.o. 193 (1926). Het beeldhouwwerk is van de hand van Hildo Krop.

Bron: Bureau Monumenten en Archeologie Bron: Bureau Monumenten en Archeologie

Urinoir OZ Voorburgwal t.o. 193

Bron: Bureau Monumenten en Archeologie


Reactie op dit artikel door Marjon Kruit:
e-mail: katmar.fremar@12move.nl

Zo'n gietijzeren bus van de "Gemeente Giro" van Kurvers, welke men nog in de Zaanstraat aantreft, heb ik ook in mijn bezit gehad. Loeizwaar! Ik werkte ooit voor de Postbank aan de Haarlemmerweg. De meeste van mijn Rivierenbuurt-vrienden waren overigens werkzaam voor de Postbank aan de Weesperzijde.

Toen de girobussen in de ’80-er jaren uit het straatbeeld werden verwijderd, mochten alle personeelsleden werkzaam voor de Postbank, desgewenst, een girobus komen ophalen bij de Postbank aan de Weesperzijde. Er stonden meerdere soorten girobussen, maar mijn partner koos voor de gietijzeren girobus. Met een tweetal oersterke mannen čn mijn forse partner werd de girobus in de kofferbak van onze auto gedeponeerd. De auto zakte door zijn achteras.Ik kan mij niet meer herinneren hoe deze zware girobus bij ons naar 3 hoog is getild. Wij zouden de girobus aan de wand van het balkon plaatsen. Dat is echter een utopie geworden. En ik zei nog zo: "zullen we niet voor de lichtere girobus kiezen?!" Na een aantal jaren heb ik uiteindelijk een handelaar in "oud ijzer" opgebeld. Deze forse man heeft hem gezamenlijk met zijn zoon 3 trappen naar beneden getild. Het leek bijna onmogelijk om de bus te tillen! Zij vielen bijna om en moesten om de paar treden uitrusten. Ik stond boven aan het portaal stiekem te proesten van het lachen toen ik het tafereel “verplicht” moest aanschouwen. De beide mannen uiteraard niet! "Nooit meer! Als je nog eens wat hebt! Wij komen in ieder geval niet meer!", riep de handelaar in oud ijzer.

Na een aantal jaren was ěk in ieder geval van de girobus verlost!

 

Terug naar de vorige pagina <<