|
Amsterdamse School (1915-1940)
straatmeubilair
Brandmelder, kabelkast en girobus
Bron: Bureau Monumenten en
Archeologie
Aan het begin van de jaren ‘20 realiseerde de Dienst
Publieke Werken een grote hoeveelheid openbare voorzieningen en stadsmeubilair, zowel in
de binnenstad als in de nieuwe wijken. Vooral in de Spaarndammerbuurt zijn nog veel
overblijfselen van het straatmeubilair in Amsterdamse School-stijl.
Brandmelder, Spaarndammer- plantsoen (P.L. Marnette) |
Kabelkast (P.L. Marnette) |
Gemeente Girobus (P.L. Marnette) |
Gemeente girobus, Zaanstraat (Kurvers) |
De eerste girobus werd in 1918 door P.L.
Marnette ontworpen. Het was een vrijstaande, cilindervormige bus, met verticale groeven
(zogenaamde “cannelures”). Op het deksel stonden de woorden “Gemeentelijk
Girokantoor”, met daaronder het stadswapen van de stad. Door de enorme
stadsuitbreiding die Amsterdam in deze jaren doormaakte ontstond al snel behoefte aan meer
girobussen. Het model uit 1918 van Marnette werd vervangen door kleinere exemplaren.
In 1919 trok de Dienst Publieke Werken, die ook verantwoordelijk was voor de plaatsing van
de bussen, de architect A. Kurvers aan. In 1926 kreeg hij de opdracht om een nieuwe
girobus te realiseren. Deze bus kreeg een helmvorm en is gemaakt van gietijzer. De woorden
“Gemeente Giro” werden in een strak lettertype op de bus aangebracht. Een
voorbeeld van zo’n girobus staat nog steeds in de Zaanstraat.
Urinoir
De ijzeren krul is een bekende openbare plasgelegenheid;
een ontwerp uit 1880 dat nog steeds toepassing vindt. Uniek is daarom het urinoir in
Amsterdamse School-stijl op de Oudezijds Voorburgwal t.o. 193 (1926). Het beeldhouwwerk is
van de hand van Hildo Krop.
Urinoir OZ Voorburgwal
t.o. 193 |
Bron: Bureau Monumenten en Archeologie
Reactie op dit artikel door Marjon Kruit:
e-mail: katmar.fremar@12move.nl
Zo'n gietijzeren bus van de "Gemeente Giro" van
Kurvers, welke men nog in de Zaanstraat aantreft, heb ik ook in mijn bezit gehad.
Loeizwaar! Ik werkte ooit voor de Postbank aan de Haarlemmerweg. De meeste van mijn
Rivierenbuurt-vrienden waren overigens werkzaam voor de Postbank aan de Weesperzijde.
Toen de girobussen in de ’80-er jaren uit het straatbeeld werden verwijderd,
mochten alle personeelsleden werkzaam voor de Postbank, desgewenst, een girobus komen
ophalen bij de Postbank aan de Weesperzijde. Er stonden meerdere soorten girobussen, maar
mijn partner koos voor de gietijzeren girobus. Met een tweetal oersterke mannen čn mijn
forse partner werd de girobus in de kofferbak van onze auto gedeponeerd. De auto zakte
door zijn achteras.Ik kan mij niet meer herinneren hoe deze zware girobus bij ons naar 3
hoog is getild. Wij zouden de girobus aan de wand van het balkon plaatsen. Dat is echter
een utopie geworden. En ik zei nog zo: "zullen we niet voor de lichtere girobus
kiezen?!" Na een aantal jaren heb ik uiteindelijk een handelaar in "oud
ijzer" opgebeld. Deze forse man heeft hem gezamenlijk met zijn zoon 3 trappen naar
beneden getild. Het leek bijna onmogelijk om de bus te tillen! Zij vielen bijna om en
moesten om de paar treden uitrusten. Ik stond boven aan het portaal stiekem te proesten
van het lachen toen ik het tafereel “verplicht” moest aanschouwen. De beide
mannen uiteraard niet! "Nooit meer! Als je nog eens wat hebt! Wij komen in ieder
geval niet meer!", riep de handelaar in oud ijzer.
Na een aantal jaren was ěk in ieder geval van de girobus verlost!
|
